لک های سفید روی لب (فوردایس) در واقع غدد چربی یا سباسه هستند که بیش از حد رشد کرده اند. غدد چربی پوست معمولا” به فولیکول مو راه دارند ولی آنها فاقد ارتباط با فولیکول های مو بوده و مجاری خروجی آنها مستقیما به سطح پوست باز می شود. غدد سباسه در بدو تولد وجود دارند، اما تا قبل از سن بلوغ و شروع ترشح هورمونهای آندروژنیک غدد جنسی و آدرنال، آشکار نمی شوند. شیوع لکه های فوردایس در بزرگسالان بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است و مردها دو برابر بیشتر از زنها دچار این عارضه میشوند. از نظر بالینی، لکه های فوردایس به صورت پاپول (برآمدگی های) بدون علامت، جدا و یا پراکنده، ریز، زرد مایل به کرم و یا پاپول های منفرد ظاهر میشوند. این لکه ها معمولا دو طرفه و متقارن بوده و اکثر مواقع بر روی قسمت قرمز لبها و مخاط دهان ظاهر میشوند، با شیوع کمتر روی آلت تناسلی، کیسه بیضه و لابیا هم دیده میشوند. به طور معمول به علت ماهیت خوش خیم آن الزامی برای درمان نیست، گرچه بسیاری افراد به دلایل زیبایی تمایل دارند تا آنها را از سطح پوست حود پاک کنند.
کلید واژه ها
لکه های فوردایس، دانه های فوردایس، (سباسه) غدد چربی، لب ها، مخاط دهان، اندام تناسلی
مقدمه
اولین بار در سال ۱۹۸۶، از هنگامی که فوردایس وجود لکه های سفید رنگ در مخاط دهان و ورمیلیون (مرز بین لب و پوست صورت) (Vermilion border)* را معرفی کرد، این عارضه به نام او شناخته میشود. پس از آن، این لکه ها در سایر قسمت های بدن نیز به همین نام شناخته میشود.
*مرز ورمیلیون (vermilion border): لبه پوستی کم رنگی که قسمت سرخ رنگ لب را از پوست اطراف جدا میکند.
اپیدمیولوژی (همه گیرشناسی)
بروز لک های سفید روی لب که به نام غدد فوردایس نیز شناخته می شود، با افزایش سن افزایش می یابد. پیدایش این لکه ها در بزرگسالان شایع تر از کودکان است و شیوع آن در بزرگسالان بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است و نسبت آن در مردان نسبت به زنها تقریبا ۲ برابر است .
پاتوژنز (بیماری زایی)
لکه های فوردایس غدد چربی بزرگ شده ای هستند که می توانند در قسمت های مختلف بدن مانند لب ها، مخاط دهان، آلت تناسلی و لابیا ظاهر شوند. بعضی از پزشکان معتقدند که لکه های فوردایس غدد چربی هتروتوپیک یا نابجا هستند. عده ای دیگر عقیده دارند این لکه ها لزوما” نابجا نیستند، زیرا وجود غدد سباسه ریز یا نامرئی روی لب ها غیرمعمول نیست . یک تحقیق نشان میدهد که در ۸۵ الی ۹۰ درصد از بزرگسالان، غدد چربی طبیعی در مرز ورمیلیون وجود دارد.
لکه های فوردایس ارتباطی با فولیکول های مو ندارند و دارای مجاری هستند که مستقیما به سطح پوست باز میشوند. این غدد از بدو تولد وجود دارند و همزمان با بلوغ و بعد از شروع فعالیت هورمون های مترشحه از غدد جنسی و فوق کلیوی، این غدد بزرگ و آشکار می شوند. بزرگ شدن غدد سباسه باعث میشود تا این غدد در سراسر سطح پوست و مخاط (overlying epithelium) آشکار شوند.
هیستوپاتولوژی (آسیب شناسی بافتی)
بررسی آسیب شناسی بافتی حاصل از نمونه برداری، غدد چربی پوستی بزرگ شده ای را نشان می دهد که شامل گروهی از لوب های سباسه بالغ در اطراف مجاری کوچکی هستند که در سطح اپیتلیال (بافت پوششی) ظاهر می شوند. این غدد چربی ارتباطی با فولیکول مو ندارند. تغییرات پاتولوژیک در آنها نادر است .
تظاهرات بالینی
از نظر بالینی، لکه های فوردایس از نظری ظاهری به صورت پاپول ها یا همان برآمدگی های بدون علامت، منفرد یا متعدد، ریز، زرد مایل به کرم و یا سفید دیده میشوند . این دانه ها گاهی به هم می پیوندند و تشکیل پلاک می دهند. آنها بیشتر در مرز لب و پوست صورت (شکل 1) و مخاط دهان ظاهر میشوند، اما ممکنست در آلت تناسلی، پوست بیضه (شکل 2) و لابیاها هم دیده شوند . این دانه ها معمولا دو طرفه و متقارن هستند . این پاپول ها با کشیدن پوست ختنه گاه و یا در حین نعوظ آلت تناسلی، آشکارتر می شوند . با فشردن آنها ممکن است حس کنید این برامدگی ها حاوی یک ماده غلیظ ، گچی یا پنیری است .
شکل 1. لکه های فوردایس روی لب بالایی
شکل 2. لکه های فوردایس روی پوست بیضه
تشخیص فوردایس
تشخیص لکه های فوردایس عمدتا بالینی است یعنی از طریق معاینه توسط پزشک انجام می شود.
تشخیص های افتراقی
لکه های فوردایس ممکنست با میلیا و هیپرپلازی سباسه اشتباه شود. میلیا کیست های کوچک حاوی کراتین، به رنگ سفید صدفی و به شکل یک برآمدگی گنبدی شکل است. میلیای اولیه ممکن است مادرزادی و در هنگام تولد وجود داشته باشد که به آن میلیای اولیه مادرزادی گفته می شود و ممکن است بعد از تولد و در سال های بعد تشکیل شود که میلیای اولیه خوش خیم خوانده می شود. میلیاهای اولیه مادرزادی تقریبا در ۴۰ درصد از نوزادان تازه متولد شده (بدون در نظر گرفتن جنسیت) وجود دارد و در بینی ظاهر میشود، در حالیکه میلیای اولیه خوش خیم کودکان و بزرگسالان معمولا” روی پلک دیده می شود. میلیای ثانویه ممکن است متعاقب یک التهاب در پوست مثل اکزما، حساسیت به محصولات آرایشی یا دارو ، آفتاب یا تروما باشد. میلیا معمولا بعد از لایه برداری برطرف می شود ولی در صورت دستکاری و بزرگ شدن باید تخلیه شود.
هیپرپلازی سباسه یا خال چربی برآمدگی های سفید رنگ ،گنبدی یا نافدار ، بدون علامت (سوزش،خارش و… ندارد) هستند که معمولا” در افراد با پوست چرب شایع بوده و از نظر ظاهری مشکل ایجاد می کنند. خال چربی معمولا ۲ تا ۵ میلی متر قطر دارد اما ممکن است بزرگتر شود. در صورت و گردن، به ویژه در پیشانی، گونه ها و بینی و در افراد میانسال و مسن دیده می شود. خال چربی نباید دستکاری شود و در صورت لزوم باید توسط پزشک برداشته شود.
سایر تشخیص های افتراقی* که ممکنست با فوردایس اشتباه شود عبارتند از سیرنگوما، مولوسکوم کونتاژیوزوم، لیکن نیتیدوس، کومدون های بسته، میکسوم های پوستی و کلسینوز کوتیس.
* تشخیص افتراقی (Differential diagnosis): شناسایی یک بیماری از بیماری هایی که علایم مشابه دارند و ممکنست با هم اشتباه شوند.
عوارض لک های سفید روی لب
لکه های فوردایس ممکن است از نظر زیبایی ناخوشایند باشند، اما خطری برای سلامتی ندارند. از آنجا که فوردایس با بیماری های سیستمیک* مرتبط نیست بنابراین در صورت مشاهده نیاز به بررسی بیشتر توصیه نمی شود. بندرت وجود این برجستگی ها روی آلت تناسلی ممکنست باعث ایجاد ناراحتی در حین مقاربت جنسی شود. یک مطالعه جدید نشان داده که افراد با چربی خون بالا استعداد بشتری برای ابتلا به فوردایس دهانی دارند، اما برای تایید یا رد این موضوع مطالعات بیشتری لازم است.
*بیماری سیستمیک (Systemic disease ): بیماری هایی که همزمان چند اندام بدن یا همه بدن را درگیر می کند.
درمان فوردایس
در صورتیکه تشخیص فوردایس قطعی باشد معمولا” الزامی برای درمان وجود ندارد. برای بیمارانی که به دلایل زیبایی به دنبال درمان و رفع آن هستند، متخصصان پوست گزینه های درمانی مانند لیزر ،جراحی میکرو پانچ، الکترودسیکاسیون، کرایوتراپی، درمان فوتودینامیک، اسید بی کلراستیک موضعی، ترتینوئین موضعی و ایزوترتینوئین خوراکی را پیشنهاد میکنند.
ثبت ديدگاه