هایپرهیدروز (Hyperhidrosis) چیست؟
این بیماری که به نام های پلی هیدروز (polyhidrosis) یا سودورا (sudorrhea) نیز شناخته می شود، به وضعیتی گفته می شود که در آن فرد دچار تعریق بیش از حد در یک یا چند ناحیه از بدن می گردد. این بیماری می تواند تمام بدن را درگیر کند که به آن “تعریق بیش از حد عمومی” (Generalized hyperhidrosis) گفته می شود و یا محدود به موضع خاصی از بدن ، مثل دست ها، پاها، زیربغل و کشاله ران باشد که در این حالت “تعریق بیش از حد موضعی” (Focal hyperhidrosis) نامیده می شود وعلت آن تجمع و بیش فعالی غدد عرق در نواحی درگیر است. اگرچه تعریق بیش از حد ، به خودی خود برای سلامتی تهدید محسوب نمی شود اما در صورت ادامه؛ می تواند زمینه ساز بروز مشکلات و بیماری های مختلفی شود. همچنین تعریق بیش از حد به دلیل احساس ناخوشایندی که در فرد ایجاد می کند،یک وضعیت آزار دهنده بوده و در مواردی حتی باعث اختلالات روانپزشکی می گردد؛ این بیماری می تواند از بدو تولد و یا از دوران نوجوانی و گاهی در میانسالی شروع شود.. در بیشتر موارد؛ علت تعریق بیش حد ناشناخته یا ایدیوپاتیک است و به آن “تعریق بیش از حد اولیه” یا “primary hyperhidrosis” گفته می شود. اما در مواردی که تعریق بیش از حد ؛ علامت یا به علت شرایط خاصی مثل چاقی ، یائسگی یا مسمومیت (جیوه) ایجاد شده یا ناشی از یک بیماری زمینه ای مثل نقرس ، دیابت ، پرکاری تیروئید (هایپرتیروئیدیسم) یا بعضی انواع سرطان مانند هوجکین باشد ؛ در این صورت به آن “تعریق بیش از حد ثانویه” یا ” secondary hyperhidrosis” گفته می شود.
علائم:
تعریق یک فرآیند طبیعی ست اما اگر آنچنان زیاد باشد که :
در فعالیت های عادی و روزمره مشکل ایجاد کند یا باعث اختلال در عملکرد فرد شود ( مثل خیس شدن قلم و کاغذ موقع نوشتن یا خیس و لغزنده شدن فرمان اتوموبیل هنگام رانندگی )
مزمن باشد و در شرایطی که دلیلی برای عرق کردن (مثل گرمای هوا ، فعالیت فیزیکی و استرس ) وجود ندارد تکرار شود
به عنوان بیماری تعریق بیش از حد یا هایپرهیدروزیس شناخته می شود.
تعریق بیش از حد (هایپرهیدروز) علاوه بر اینکه باعث بروز مشکلات فردی ( به علت خیس شدن زیربغل لباس ها و ایجاد محدودیت در انتخاب پوشش و نگرانی از بوی نامطبوع ) و اجتماعی ( پرهیز از دست دادن به علت خیس بودن کف دست و متهم شدن به عدم رعایت بهداشت فردی ) می شود می تواند زمینه بروز بیماری های پوستی ( انواع عفونت های باکتریایی ،ویروسی و قارچی ) را ایجاد کند. تعریق بیش از حد باعث انزوا و گوشه گیری فرد شده و ممکنست به اضطراب و افسردگی منجر شود.
علل ایجاد تعریق بیش از حد:
همانطور که پیش تر ذکر شد بسیاری از دلایل تعریق بیش از حد ( هایپرهیدروز ) اولیه نامعلوم می باشد. بسیاری از افراد بر این باورند که مشکلات ذهنی همچون اضطراب، استرس و احساسات ناگهانی کنترل نشده منجر به بروز این بیماری می شود اما مطالعات نشان داده که این افراد از لحاظ ذهنی نرمال هستند و این موارد نمی تواند دلیل اصلی ایجاد تعریق بیش از حد باشد. امروزه با گسترش تکنیک های مولکولی مشخص شده است که برخی از ژن ها در ایجاد تعریق بیش از حد اولیه نقش دارند و در خانواده ی فرد بیمار نیز سوابقی از ابتلاء به تعریق بیش از حد وجود داشته است که این یافته ها احتمال ارثی بودن این اختلال را بیشتر کرده است. اما دلایل زیادی هستند که می توانند تعریق بیش از حد ثانویه را ایجاد کنند که بطور مختصر به آنها اشاره می شود از جمله :
- آسیب به رشته های عصبی ستون فقرات
- مصرف بیش از حد الکل
- اضطراب
- دیابت
- نقرس
- بیماری های قلبی
- پرکاری غده ی تیروئید
- چاقی
- بیماری پارکینسون
- بارداری
- مشکلات تنفسی
- زونا
- برخی از سرطان ها مثل سندرم هوچکین
- برخی از عفونت ها مثل HIV، مالاریا و سل
- مصرف برخی از داروها از جمله داروهای ضد افسردگی، داروهای آنتی کولین استراز (برای درمان آلزایمر استفاده می شود)، پیلوکارپین ( برای درمان گلوکوما استفاده می شود) و پروپرانولل (برای کنترل فشار خون استفاده می شود)
- مصرف مواد مخدر
راه های تشخیص:
در ابتدا آزمایش پرکاری تیروئید و اندازه گیری میزان قند خون جهت بررسی هایپرگلایسمی (بالا بودن قند خون) تجویز می شود و سپس پزشک سوالاتی پیرامون الگوهای تعریق خواهد پرسید و در صورت نیاز تست های تخصصی انجام خواهد گرفت. یکی از معروف ترین این تست ها آزمایش تعرق وابسته به تنطیم دما (Thermoregulatory sweat test) می باشد. در این آزمایش از نوعی پودر مخصوص که به رطوبت حساس است، استفاده می شود. وقتی تعریق بیش از حد (هایپرهیدروز ) در فرد رخ دهد، رنگ پودر تغییر می یابد. سپس فرد به یک اتاقک که مشابه سونا می باشد، انتقال می یابد و الگوی تعریق وی در برابر حرارت بالا مورد بررسی قرار می گیرد. افرادی که دچار تعریق بیش از حد باشند کف دست آنها بیش از حد خیس می شود در حالیکه این اتفاق در افراد سالم رخ نمی دهد.
روش های درمان:
- درمان بدون مصرف دارو: گاهی اوقات چند تغییر ساده در سبک زندگی می تواند تا حد زیادی به درمان این بیماری کمک کند از جمله:
- استفاده از ضدعرق ها؛ دئودورانت های نرمال مانع از فرآیند تعریق نمی شوند اما اسپری های ضد عرق با تأثیر بر روی غدد تولیدکننده ی عرق به دلیل وجود ماده ی “آلومینیوم کلراید” می توانند مانع از ترشح عرق شوند.
- استفاده از پدها که برای محافظت لباس در برابر تعریق در زیر بغل استفاده می شود.
- لباس ها و جوراب ها بهتر است گشاد باشند و از جنس کتان و نخ استفاده شود و همچنین بهتر است کفش ها نیز از جنس چرم باشند.
- درمان دارویی:
- یونتوفورز (Iontophoresis): در این روش دست ها و پاها داخل یک ظرف آب قرار می گیرند و یک جریان ضعیف الکتریکی ایجاد می شود که سبب کاهش تعریق می شود. بطور معمول یک فرد به 2 تا 4 جلسه ی 20 تا 30 دقیقه ای در هفته برای درمان نیاز دارد.
- تزریق بوتاکس: با استفاده از بوتاکس می توان اعصابی که در تحریک غدد عرق ( هایپرهیدروز ) نقش دارند را مهار کرد. برای بدست آوردن درمان قطعی فرد به چندین دوره تزریق بوتاکس نیاز دارد.
- داروهای آنتی کولینرژیک: این داروها از طریق مهار اعصاب پاراسمپاتیک باعث کاهش تعریق عمومی بدن می شوند .از آنجا که اعصاب پاراسمپاتیک نقش مهمی در کنترل فرآیندهای غیر ارادی دیگر مثل ضربان قلب ، هضم غذا ، فشارخون و … در بدن انسان دارند این داروها می توانند عوارض نامطلوبی هم داشته باشند که مصرف آن را محدود می کند.
- جراحی قطع اعصاب سمپاتیک سینه ای به روش آندوسکوپی(Endoscopic thoracic sympathectomy): این مورد تنها برای موارد شدید تعریق بیش از حد که با روش های غیرجراحی، درمان نشده است توصیه می گردد و تنها برای تعریق در صورت، زیر بغل و کف دست ها اثر گذار است. این جراحی برای درمان تعریق در پاها بکار نمی رود زیرا احتمال عقیم شدن را در پی دارد.
درصورتی که هایپرهیدروز درمان نشود می تواند عوارضی مثل عفونت قارچی ناخن مخصوصاً انگشت شست پا، زگیل های خانواده ی پاپیلوما ویروس یا HPV ، عفونت های باکتریایی ( فولیکولیت )، عرق سوز (قرمزیو خارش پوست) و عوارض روانپزشکی مثل گوشه گیری،اضطراب و افسردگی ایجاد کند که گاهی عملکرد روزمره فرد را دچار اختلال می کند.
ثبت ديدگاه