بررسی تأثیر PRP در درمان ریزش مو

آلوپسی آندروژنیک یا  طاسی با الگوی مردانه (male pattern baldness) یک نوع بسیار شایع ریزش مو است که هم در مردان و هم در زنان مشاهده می شود. پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) فرآورده ایست که از جداسازی و تغلیظ سلول های پلاکت خون هر فرد تهیه می شود و فاقد ماده خارجی و مصنوعی است. اگرچه غلظت بهینه پلاکت در PRP نامشخص است ولی روش‌های فعلی که برای تهیه PRP استفاده می‌شود، غنی‌سازی ۷۰۰-۳۰۰% را نشان میدهد و در نتیجه غلظت پلاکت‌ها به بیش از ۱۰۰۰۰۰۰ پلاکت در لیتر افزایش می‌یابد. پی آر پی (PRP) اولین بار پس از مشخص شدن توانایی اش در ترمیم زخم  در سایر روش های درمانی از جمله درمان ریزش مو ، جوانسازی، درمان جای جوش و آسیب های اسکلتی-عضلانی  مورد توجه قرار گرفت.

فعال‌سازی آلفا گرانول‌های پلاکتی پروتئین‌های متعددی از جمله فاکتور رشد مشتق از پلاکت (PDGF)، فاکتور رشد ترانسفورمینگ (TGF)، فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (VEGF)، فاکتور رشد شبه انسولین (IGF)، فاکتور رشد اپیدرمی (EGF) را و همچنین اینترلوکین ۱-(IL) را آزاد می کند، این فاکتورهای رشد سلولی باعث بهبود در فرآیندهای ترمیم و بازسازی بافت ها می شوند.

به نظر می رسد فاکتورهای رشد آزاد شده از پلاکت ها روی سلول های بنیادی در فولیکول (پیاز مو) تأثیر بگذارند و رشد فولیکول های جدید را تحریک کرده و تشکیل عروق خونی را تقویت کنند. هدف مطالعه مقدماتی ما ارزیابی ایمنی، کارایی و اثربخشی PRP در درمان آلوپسی آندروژنیک بود.

بیماران مبتلا به آلوپسی آندروژنیک که برای درمان از ماینوکسیدیل و فیناستراید  اسنفاده می کردند، به مدت ۶ ماه بین آگوست و نوامبر ۲۰۱۳ مورد بررسی قرار گرفتند. از آنها برای اسنفاده از PRP،  رضایت کتبی اخذ گردید.

بیماران تحت آزمایشات HIV، HBS Ag و تعداد پلاکت به روش الایزا (ELISA) قرار گرفتند و بیماران با ریزش موی ناشی از اختلالات خونی، اختلال عملکرد تیروئید، سوء تغذیه و بیماری های پوستی از مطالعه کنار گداشته شدند. در هر بیمار یک ناحیه مربع شکل به ابعاد ۱ × ۱ سانتی‌متر از پوست سر در ناحیه پاریتال راست در امتداد MPL ( خط وسط مردمک ) و در فاصله ۱۰ سانتی متری بالای ابروی راست ، مورد بررسی قرار گرفت و واحدهای فولیکولی به صورت دستی و همچنین با کمک تریکواسکن (trichoscan) در این ناحیه با تقسیم به چهار ربع کوچک شمارش شدند. [شکل‌های ۱ و۲]

قبل از هر جلسه، سه بار تست کشیدن مو توسط پزشک  انجام شد و به همه بیماران توصیه شد تا دو روز قبل از درمان از شستن موها خودداری کنند. برای تست کشیدن مو، دسته‌ای متشکل از ۵۰ تا ۶۰ تار مو بین انگشت شست و اشاره  قرار گرفته و از پایه نزدیک به پوست سر کشیده میشود. تارهایی که از پوست سر جدا می شدند در هر جلسه شمارش می شدند . بعلاوه برای ارزیابی بهبود در رشد موها ، همچنین حجم ،کیفیت و تراکم موها از نمای جلو، بالا ، جانبی و پشت سر عکس تهیه شد.

برای تهیه PRP، از هر فرد ۲۰ سی‌سی خون تازه در لوله های خلأ حاوی سیترات سدیم تحت شرایط استریل گرفته شده و سپس در دستگاه سانتریفیوژ با سرعت ۱۵۰۰ دور در دقیقه و برای مدت ۶ دقیقه چرخانده شدند.

اولین سانتریفیوژ که چرخش نرم (soft spin) نامیده می شود ، خون را به سه قسمت شامل لایه پایینی RBC (۵۵٪ حجم کل)، لایه بالایی که حاوی پلاسمای بدون سلولی به نام پلاسمای کم پلاکت (PPP، ۴۰٪ حجم کل) است و همچنین لایه میانی PRP (۵٪  از حجم کل) که به نام لایه سفید (buffy coat) نیز نامیده میشود، تفکیک می کند. لایه بافی به همراه PPP با کمک پیپت فین در لوله آزمایش دیگری جمع آوری شد و سانتریفیوژ دوم قرار میگیرند که چرخش سخت (hard spin) نام دارد و با سرعت ۲۵۰۰ دور در دقیقه به مدت ۱۵ دقیقه چرخش می کند. این فرایند باعث میشود تا سلول های پلاکت در انتهای لوله قرار بگیرد؛ لایه بالایی دور ریخته می شود و لایه پایینی باقیمانده که همان پلاسمای غنی از پلاکت یا PRP است توسط یک سرنگ حاوی کلرید کلسیم (۱ قسمت کلرید کلسیم و ۵ قسمت PRP) جمع آوری می شود.

یک ساعت قبل از تزریق پی آر پی، کرم بیحس کننده روی ناحیه طاسی مالیده شده و با مواد ضدعفونی کننده  پاک میشود. با استفاده از سرنگ انسولین، مقدار ۲ تا ۳ سی سی PRP به روش ناپاژ (تزریق های کوچک چندگانه در یک الگوی خطی به فاصله یک سانتی متر از هم) در پوست سر تزریق شد. درمان هر دو هفته یکبار به مدت چهار جلسه تکرار شد و قبل از هر جلسه درمانی تعداد موهای ناحیه مربع مورد مطالعه شمارش و ثبت شد. بهبود بیماران دریک مقیاس بین بدترین (۱) تا بهترین (۱۰) حالت ثبت گردید و سپس تمام سوابق درمانی بیماران را در پایان ۱۲ هفته بررسی کردیم.

در این تحقیق ۱۱ مرد ۲۰ تا ۴۰ سال مورد مطالعه قرار گرفتند. بر اساس طبقه بندی طاسی همیلتون (Hamilton classification) تعداد ۴ بیمار، طاسی مردانه درجه 2، ۴ بیمار دیگر با درجه ۳  و ۳ بیمار باقیمانده طاسی درجه ۴ داشتند.

پس از درمان 4 جلسه ای با PRP ؛ کاهش قابل توجه در ریزش مو مشاهده شد ، نتیجه تست کشیدن مو (hair pull test) قبل از درمان در تمامی بیماران (۱۰۰% ) با میانگین ۱۰ مو ، ثبت شده بود، اما پس از جلسه چهارم درمان، نتیجه تست کشیدن مو در ۹ بیمار (۸۱.۸۱%) از ۱۱ بیمار ، با میانگین 3 مو ثبت شد (یعنی بهبودی 70%). پیشرفت درمان و بهبود حجم و افزایش رشد موها ، در مقایسه بین عکسهای شماره  ۳ و ۴  قابل مشاهده است . در عکس شماره ۳ ( قبل از شروع درمان گرفته شده) میانگین موها با ۷۱ واحد فولیکولی مشاهده می شود، اما  پس از ۴ جلسه درمان با PRP، میانگین تعداد واحدهای فولیکولی به 93 واحد فولیکولی رسیده است که نشان دهنده  رشد میانگین 22 واحد فولیکولی در هر سانتی متر مربع است. میزان رضایت بیماران از نتیجه درمان 7 از 10 بود.

عوارض جانبی پس از تزریق PRP عبارتند از درد خفیف و قرمزی پوست در محل تزریق

ریزش مو تأثیر منفی در سلامت روانی افراد داشته و باعث پایین آمدن اعتماد به نفس ، گوشه گیری و گاهی افسردگی مبتلایان می شود. انتخاب پزشکان برای درمان دارویی ریزش مو بسیار محدود است و شامل ماینوکسیدیل موضعی (topical minoxidil) و فیناستراید (oral finasteride) خوراکی (هر دو مورد تایید FDA) می باشد که به تنهایی یا به صورت ترکیبی تجویز می شوند. عوارض جانبی ماینوکسیدیل شامل سردرد و پرمویی ناخواسته و در مورد فیناستراید ؛ کاهش میل جنسی یا کاهش تعداد اسپرم در تعداد کمی از مصرف کنندگان می تواند رخ دهد. فیناستراید در رشد دستگاه تناسلی در جنین پسر تاثیر منفی دارد و به همین علت مصرف این دارو در زنان باردار و کسانی که قصد باردار شدن دارند، منع شده است .

درمان با PRP توانسته توجه جراحان پلاستیک، جراحان ارتوپد و جراحان قلب را به دلیل  تأثیر بالقوه آن در جوان‌سازی پوست، بهبود سریع زخم ، کاهش عفونت، کاهش احتمال اسکار های کلوئیدی و هیپرتروفیک  را به خود جلب کند. فاکتورهای رشد پلاکتی به عنوان یک عامل فعال کننده تکثیر و تمایز سلولهای بنیادی مو و ایجاد واحدهای فولیکولی (follicular units) جدید در پیاز مو شناخته شده اند. همچنین گزاش های علمی نشان میدهد که در شرایط آزمایشگاهی bFGF تکثیر سلول‌های پاپیلا (papilla cells) را تسریع میکند و در نتیجه نقش کلیدی در رشد طولی ساقه مو  دارد.

ما در ادامه این تحقیق، PRP را به روش چرخش دوبل تهیه کردیم و در آن لایه های سلولی خون را به صورت دستی جدا نمودیم. فعال سازی پلاکت ها طی فرآیند انعقاد باعث ترشح فاکتورهای رشد مختلف شده و در نتیجه باعث افزایش تکثیر سلولی و جلوگیری از مرگ سلول ها می شود.

در این تحقیق، تست کشیدن مو پس از چهار جلسه درمان PRP منفی شده و مویی کنده نمیشد که این نتیجه با مطالعه انجام شده توسط Besti و همکاران قابل مقایسه است.

در مطالعه یوبل و همکاران نشان داده شد، قبل و بعد از کاشت مو ، درمان با PRP بهبود قابل توجهی در تراکم مو و تحریک رشد آنها ایجاد می کند.

این تحقیق دارای محدودیت هایی نیز هست. ارزیابی تریکوسکوپی (Trichoscopic) موها می توانست نتایج عینی تری به همراه داشته باشد و همچنین حجم نمونه محدود بوده است و میانگین پیگیری بیماران نیز برای نتیجه گیری در مورد اثربخشی طولانی مدت درمان کوتاه میباشد. در نتیجه مطالعات بیشتر با دوره پیگیری طولانی تر و تعداد بیماران بیشتر برای تأیید نتایج این تحقیق لازم است.