انواع درمان ها و روش ها برای داشتن پوستی جوان
پوست، بزرگترین اندام بدن است که می توان در آن تغییرات مربوط به افزایش سن و پیری را مشاهده کرد. به همین دلیل بیماران همواره به دنبال اطلاعات و روش های درمان هایی هستند که بتوانند ظاهر پوست خود را برای داشتن پوستی جوان بهبود بخشند. مطابق با این روند، تعداد بسیار زیادی محصولات آرایشی – بهداشتی و روش های متفاوتی وجود دارد که ادعا دارند می توانند به بهبود سلامت پوست کمک کنند.
درحالیکه مهم ترین نکته برای داشتن پوستی جوان ایجاد تغییر در سبک زندگی است مثل رفتار فرد در برابر آفتاب، سوء مصرف نیکوتین و یا تغذیه. بنابراین درکنار تغییر در سبک زندگی، می توان از سایر روش ها نیز برای بهبود سلامت پوست بهره برد. در این مقاله در مورد موضوعاتی همچون: رتینوئیدهای موضعی، لایه برداری پوست، نوروتوکسین بوتولینوم، پرکننده های بافت نرم (فیلرها)، لیزر و هورمون ها صحبت خواهد شد. داشتن آگاهی کامل از ویژگی های این روش های گسترده که در جوانسازی پوست مؤثرند مانند دانستن مزایا، محدودیت ها و عوارض آنها برای پزشکان و بیمارانی که در حال درمان هستند، ضروری می باشد.
معرفی
همانطور که پیش تر گفته شد، پوست یکی از بزرگترین اندام های بدن است که مانند تمام بافت های دیگر تحت فرآیندهای دژنراتیو (degenerative) و پیری قرار می گیرد. پوست اصلی ترین اندامی است که که تغییرات مربوط به پیری در آن قابل مشاهده است. پیری پوست با افزایش میزان بیماری های پوستی از جمله تومورهای پوستی رابطه ی مستقیم دارد. همچنین می تواند ناراحتی های روانی ناشی از بدتر شدن ظاهر را نیز برای فرد به همراه داشته باشد.
با کشف آنتی بیوتیک ها در قرن بیستم و غلبه بر بیماری های عفونی ، انسان ها فرصت پیدا کردند به میانسالی برسند و در نتیجه بیماری های مزمن مثل دیابت ،فشارخون ، بیماری های قلبی و سرطان به معضلات اصلی بهداشتی جوامع بشری تبدیل شد. در دهه های اخیر با پیشرفت های چشمگیری که در روش های درمان بیماری های مزمن حاصل شده ، افراد بیشتری به سن کهولت می رسند و پیری پوست و روش های غلبه بر علائم پیرپوستی یا همان جوانسازی پوست ؛ از اهمیت بسزایی برخوردار شده است.
از آنجا که در جوامع پیشرفته بیشتر زنان ، یک سوم عمر خود را در دوره ی یائسگی می گذرانند؛ حفظ و نگهداری از جوانی پوست و پیشگیری از بروز علائم پیرپوستی یا skin ageing در مرکز توجه همگانی قرار گرفته است.
دلایل پیری پوست
پیری پوست از ترکیب عوامل مختلفی همچون زمینه ی ژنتیکی، پیشینه ی عملکرد غدد درون ریز، تابش نور ماورا بنفش، عادات زندگی (تغذیه، مصرف نیکوتین، الکل و داروها)، کاتابولیک (عفونت ها و تومورها) و سایر عوامل محیطی بوجود می آید. بعلاوه بسیاری از خانم ها در دوران یائسگی خود به طور ناگهانی علائم و نشانه های پیری پوست مانند افزایش خشکی، از دست دادن استحکام، کاهش قابلیت ارتجاعی و افزایش شلی پوست را مشاهده می کنند. بین این علائم بالینی ذکر شده و پدیده هایی مانند کاهش کلاژن و الاستین، تغییر در ماده اولیه، تغییر نسبت کلاژن نوع I و نوع III و تغییرات در واسکولاریزاسیون (vascularization) پوست، ارتباط مستقیمی وجود دارد. بنابراین علائم خارجی پیری پوست در یافته های بافت شناسی (هیستوپاتولوژیک) پوست نیز منعکس می شود.
بیماران همواره به دنبال روش های درمانی و جوانسازی متفاوتی برای بهبود وضعیت پوست خود هستند، به همین خاطر تعداد محصولات و روش هایی که ادعای کمک به این امر را دارند همواره رو به افزایش است. بسیاری از این راه های مختلف ممکن است مفید باشند. بیماران در اکثر مواقع به دنبال درمان های سریع هستند در حالی که پزشکان بر ایمنی و اثربخشی آن روش ها تأکید دارند.
-
روش های عمومی برای داشتن پوستی جوان
-
حفاظت در برابر آفتاب
محافظت در برابر آفتاب برای هر سنی ضروری است و باید به همراه سایر اقدامات برای جلوگیری از پیری پوست انجام شود. تابش نور مزمن حتی با شدت کم باعث ایجاد چین و چروک می شود زیرا اشعه ماورا بنفش تولید پروکلاژن نوع I که پروتئین ساختاری اصلی در پوست انسان می باشد را کاهش می دهد. به این پدیده پیرپوستی ناشی از تابش (Photo Aging) می گویند. برای جلوگیری از این امر، استفاده ی هر روزه از ضد آفتاب و محافظت از پوست در برابر اشعه UV A و B ضروری است (ضریب محافظت در برابر آفتاب (SPF) اگر برابر با 15 باشد کافی است، اما اگر بیشتر باشد، بهتر است). علاوه بر این، استفاده از لباس یا کلاه محافظ و پرهیز از ایستادن در زیر نور آفتاب نیز اهمیت بسزایی دارد.
-
مراقبت های پوستی یا skin care برای داشتن پوستی جوان
پاکسازی و مرطوب سازی پوست برای بسیاری از ما یک ضرورت است. داشتن پوست تمیز و مرطوب برای اکثر افراد احساس خوبی به همراه دارد و از نظر ظاهری نیز پوست هیدراته و آبدار از پوست خشک و دهیدراته ، زیباتر و شاداب تر به نظر می رسد. محصولات مؤثری در این زمینه از شرکت های تولید کننده ی لوازم آرایشی و بهداشتی در دسترس است که حساسیت زا نیستند و با خیال راحت می توان آن را از داروخانه تهیه و استفاده کرد. استفاده از ضدآفتاب مناسب پوست، پرهیز از دود سیگار ، تغذیه ی متعادل و خواب کافی اهمیت زیادی در جلوگیری از پیری پوست دارد.
-
رتینوئیدهای موضعی
رتینوئیدهای موضعی (مثل ترتینوئین و تازاروتن) که به از بین رفتن لکه های پررنگ پوستی و خال، چین و چروک های ظریف، زبری پوست و لنتایگو ها (لکه های قهوه ای که با افزایش سن روی پوست ظاهر می شود) کمک می کند اما استفاده از آنها می تواند باعث تحریک پذیری و حساسیت پوستی شود. برای به حداقل رساندن این مشکل، شروع درمان با رتینوئیدهای موضعی باید با غلظت پایین باشد و دفعات مصرف آن کاهش یابد. بطور کلی استفاده از این داروها باید زیر نظر پزشک انجام شود.
-
لایه برداری یا پیلینگ
لایه برداری در سه سطح انجام می شود: لایه برداری عمیق (مثل استفاده از لایه بردار فنل)، لایه برداری متوسط (مثل استفاده از لایه بردار اسید تری کلرواستیک30 درصد) و لایه برداری سطحی (مثل استفاده از لایه بردار آلفا هیدروکسی اسید و سالیسیلیک اسید). کرم های دارای آلفا هیدروکسی اسید و اسید سالیسیلیک می توانند بطور روزمره توسط بیمار استفاده شود. بسته به نوع لایه بردار، به ترتیب خارجی ترین لایه های پوست از بین می رود.
-
بوتاکس
بوتاکس ، یک نوروتوکسین است که برای از بین بردن خطوط اخم، خطوط افقی پیشانی، چروک های پنجه کلاغی در کناره ی چشم ها، خطوط شعاعی دور لب، طناب های ناشی از عضله پلاتیسمای گردن (دو خط عمود موجود بر روی گردن که تا زیر فک امتداد دارند) و بالا بردن ابروها و گوشه های لب استفاده می شود.
برای جلوگیری از بوجود آمدن مشکلات عصبی یا تداخلات دارویی با نوروتوکسین بوتولینوم، باید یک شرح حال دقیق از بیمار گرفته شود. پس از تزریق، نوروتوکسین بوتولینوم حدود یک تا یک و نیم سانتی متر در محل تزریق شده پخش می شود و آن ناحیه را فرا می گیرد. این امر برای جلوگیری از پتوز یا افتادگی پلک اهمیت دارد. همچنین بیمار نباید بعد از درمان ناحیه تحت درمان را دستکاری کند تا سم بیش از حد پخش نشود. ممکنست پزشک توصیه کند عضلات ناحیه درمان پس از تزریق بوتاکس حرکت داده شود تا اثربخشی درمان افزایش یابد. اثر بوتاکس در باز شدن چین وچروک بعد از حدود یک هفته مشاهده می شود.
-
فیلرها
بیش از یک قرن است که پزشکان به دنبال ماده ی پرکننده ی ایده آل هستند. حدود 100 سال پیش، از پارافین تزریقی برای اهداف آرایشی استفاده می شد که بیماری پارافینوما را ایجاد می کرد. امروزه مواد زیادی برای انجام این روش در دسترس است که عبارتند از:
-
اسید هیالورونیک
اسید هیالورونیک ، سیمان و ماده اصلی بافت های همبند از جمله پوست است و در لایه ی میانی پوست انسان (derm) به وفور یافت می شود. هیالورونیک اسید ، یک بیوپلیمر از جنس گلیکوزآمینوگلیکان (یک ماده قندی-پروتئینی) است که ماتریس یا شبکه ای را فراهم می کند که رشته های کلاژن و الاستین را در بررگرفته و ساختار بتون مسلح به پوست می دهد. ماهیت آب دوست اسید هیالورونیک باعث جذب و نگهداری آب در پوست می شود به همین علت است که بعد از تزریق ژل هیالورونیک اسید ؛ بیشتر افراد احساس می کنند پوست شان ،شاداب تر شده است. بروز واکنش های آلرژیک نسبت به این ماده به قدری کم است که نیازی به تست آلرژی ندارد. تزریق اسید هیالورونیک به طور کلی دوام بیشتری نسبت به تزریق کلاژن دارد.
چندین فرمول متفاوت از اسید هیالورونیک برای درمان خطوط ریز تا عمیق وجود دارد. این ماده می تواند از طریق تخمیر توسط انواعی از باکتری ها به روش نوترکیبی تولید شود یا از تاج خروس استخراج شود. بیمارانی که از هیالورونیک استخراج شده از تاج خروس استفاده می کنند، نباید به این محصولات حساسیت داشته باشند. در مواقع نادر حساسیت های غیرمعمول و یا واکنش هایی مانند گرانولوماتوز گزارش شده است، اما اسیدهای هیالورونیک به طور کلی ایمن هستند و نیازی به انجام تست آلرژی ندارند.
انتخاب برند با کیفیت و مناسب ژل هیالورونیک اسید ، اهمیت زیادی دارد.
-
کلاژن
کلاژن پروتئین فیبری، خارج سلولی و نامحلول است که یکی از مهمترین اجزای اصلی بافت همبند پوست را تشکیل می دهد. کلاژن تزریقی از غلظت های مختلف کلاژن گاوی یا کلاژن انسانی با درصد خلوص بالا تشکیل شده است. به دلیل همین احتمال واکنش های حساسیت زا و گرانولوماتوز (ضایعات التهابی که به صورت ندول‌های کوچک ظاهر می شوند) در بیماران وجود دارد. پس از تزریق کلاژن ممکن است عوارض جانبی مانند کبودی، قرمزی و تورم مشاهده می شود که عموماً پس از گذشت چند روز برطرف می شود. تزریق مجدد معمولاً پس از 3 تا 6 ماه انجام می شود.
-
کلاژن گاوی
این نوع کلاژن در چندین نوع فرمولاسیون مختلف برای پرکردن خطوط ریز و همچنین خطوط و چین های عمیق تر موجود است. بیماران به دلیل احتمال واکنش های آلرژیک نادر باید تحت آزمایش آلرژی قرار بگیرند. دو آزمایش باید با فاصله ی 3 هفته انجام شود و انجام تزریق نمی تواند زودتر از 3 تا 4 هفته پس از انجام آزمایش دوم آلرژی صورت گیرد.
-
کلاژن انسانی
کلاژن انسانی نیازی به انجام تست آلرژی ندارد.
-
چربی اتولوگ (گرفته شده از خود بیمار)
دکتر نوبر در سال 1893 استفاده از چربی اتولوگ را برای افزایش حجم معرفی کرد. با گذشت سال ها، محبوبیت روش ابداعی نوبر افزایش یافته است، اما هنوز هیچ استاندارد طلایی برای آن وجود ندارد. عوارض جانبی در این روش همانند نکروز چربی موقتی است اما غیر معمول نمی باشد.
- محصولات آلوژنیک (Allogenic)
این مواد از لایه ی درم یا فاشیا (fascia) و یا با استفاده از روش های آزمایشگاهی مثل مهندسی رده های سلولی انسان به دست می آیند و دارای سازگاری بالا با قابلیت حساسیت زایی کم هستند. این محصولات از نظر شاخص و تکنیک شبیه کلاژن های گاوی هستند، اما به آزمایش آلرژی احتیاج ندارند و ماندگاری آنها کوتاه تر است.
-
محصولات صناعی
تولید محصولات صناعی ارزان تر است . این فیلرها ، نیمه دائمی یا دائمی به حساب می آیند. یکی از اولین فیلرهای صناعی ، سیلیکون است. امروزه مواد مختلفی از جمله اسید پلی لاکتیک، پلی آلکیلامید، پلی اکریل آمید و پلی تترافلورو اتیلن در دسترس است. واکنش های جانبی با این فیلرها می تواند جدی باشد. امروزه کمتر از این فیلرها استفاده می شود.
-
لیزر جوانسازی پوست
لیزر مخفف کلمه ی لاتین “تقویت نور توسط تابش تحریک شده” است. شاولو و تاونز اولین لیزر را در سال 1958 تولید کردند. لیزرها برای رسیدن به نتیجه ی بالینی خاص از نور در فرکانس های مختلف استفاده می کنند. لیزرها را می توان با توجه به انرژی نوری که تولید می کنند، دسته بندی کرد. مکانیسم لیزرها شامل ترمولیز انتخابی و تحریک سلول هدف است؛ در حالیکه به بافت طبیعی آسیبی نمی رسانند. لیزر را می توان برای جوان سازی پوست، از بین بردن ضایعات عروقی، از بین بردن موهای زائد و بهبود ناهنجاری های مختلف پوست به کار برد. به عنوان مثال، می توان از یک لیزر سایشی یا ablative مانند CO2 برای جوان سازی پوست استفاده کرد. امروزه لیزرهای بسیار پیشرفته ای برای جوانسازی پوست ساخته شده که نسبت به لیزرهای نسل قبل مؤثرتر و ایمن تر است. دستگاه لیزر فوتونا با ترکیب دو لیزر Erbium-Yag , Nd-Yag امکان جوانسازی در تمام سطوح پوست ، از سطح به عمق و حتی از داخل دهان برای لیفت بافت های نرم گونه و دور دهان را دراختیار قرار می دهد که به آن لیزر 4 بعدی هم می گویند.
-
روش های جراحی
روش های زیادی برای جراحی زیبایی وجود دارد مانند لیفت صورت که در این مقاله پوشش داده نمی شود.
-
نقش هورمونهای جنسی در سلامت و جوانی پوست
پوست عضو هدف برای هورمون های مختلف از جمله هورمون های جنسی است. هورمون های جنسی تأثیر زیادی روی سلامت و جوانی پوست دارند. برای حفظ یکپارچگی ساختاری و ظرفیت عملکردی پوست، سطح استانداردی از این هورمون ها لازم است. این هورمون ها به گیرنده های خاصی در سلول های مختلف پوست از جمله کراتینوسیت، فیبروبلاست، غدد سباسه، فولیکول های مو، غدد درون ریز و عروق خونی متصل شده و از این طریق روی همه اجزای پوست تأثیر می گذارند. تعداد این گیرنده ها در بافت های مختلف بدن متفاوت است. گیرنده های استروژن در پوست صورت نسبت به پوست سایر نواحی بدن مثل لگن یا پستان بیشتر هستند. به همین علت است که در خانم ها بعد از یائسگی و کاهش هورمون های استروژن ، پوست صورت دچار تغییرات قابل ملاحظه مثل شلی و افتادگی ، خشکی و نازکی می شود.
کاهش هورمون های جنسی باعث تحلیل و افت شدید پوست می شود. استروئیدهای جنسی در بسیاری از اندام ها مانند دستگاه ادراری – تناسلی، پوست و مو، پستان و سیستم های قلبی عروقی، عصبی یا اسکلتی نقش قابل توجهی دارند. با توجه به اینکه بیشتر زنان یک سوم از زندگی خود را با کمبود استروژن می گذرانند (دوران یائسگی)، زمینه ی فعالیت بالقوه برای درمان جایگزینی هورمون (HRT) به طور فزاینده ای اهمیت می یابد. در واقع HRT از دو جز استروژن و پروژسترون تشکیل شده است. امروزه مقالات متعددی درباره ی تأثیر هورمون های جنسی بر روند پیری پوست در دسترس است. ادعای اینکه HRT می تواند یا باید به عنوان یک درمان مستقل برای پیری پوست در نظر گرفته شود، هنوز بطور قطع تأیید نشده است.
ثبت ديدگاه